Pawilon Wspólnoty – studencki projekt zbudowany w Łazienkach Królewskich

Przy budynku Ermitażu na terenie Muzeum Łazienek Królewskich powstał Pawilon Wspólnoty – zrealizowany przez prowadzących i studentów Wydziału Architektury PW w ramach trzeciej edycji inicjatywy „stawiamy_na”. 

„stawiamy_na” to unikalna inicjatywa dydaktyczno-społeczna prowadzona przez Zakład Projektowania Architektoniczno-Urbanistycznego na Wydziale Architektury Politechniki Warszawskiej. Jej pomysłodawczynią i koordynatorką jest dr hab. inż. arch. Anna Maria Wierzbicka. Program stanowi odpowiedź na zmieniające się potrzeby edukacji architektonicznej – łącząc projektowanie, realizację i wymiar społeczny. 

W 2025 roku miała miejsce już trzecia edycja inicjatywy, zatytułowana „Wspólnota”, która podjęła temat architektury jako przestrzeni relacji. Poprzednie edycje to: „Wolność” (2023) oraz „Przyszłość” (2024). Zwieńczeniem każdej edycji jest realizacja pawilonu – od koncepcji ideowej, przez projekt wykonawczy, aż po jego fizyczną budowę i użytkowanie w przestrzeni publicznej.

Podobnie jak w poprzednich edycjach, partnerem przedsięwzięcia jest Muzeum Łazienki Królewskie pod kierownictwem dyrektor dr Marianny Otmianowskiej wraz z zespołem. Obiekt stanął w wyjątkowej przestrzeni za Ermitażem, harmonijnie wpisując się w kontekst historycznego ogrodu.

Uroczystemu otwarciu pawilonu co roku towarzyszy wykład gościa specjalnego – w poprzednich latach byli to m.in. Shigeru Ban i Roger Boltshauser (ETH Zurich). W tym roku zaproszenie przyjęło aż trzech wyjątkowych gości: profesor Tom Avermaete (ETH Zurich), Miguel Pallares Lopez (partner w Piuarch Studio w Mediolanie) i Kazuhiro Yajima (architekt i visiting scientist na TU Wiedeń).

Edukacja poprzez realizację

Inicjatywa „stawiamy_na” prowadzona jest w ramach specjalności A3: Architektura, Technologia i Struktura. Wyróżnia ją zastosowanie metodologii narracyjnej, zgodnie z którą architektura może i powinna opowiadać historię. Studenci pracują w dwuosobowych zespołach, które następnie przekształcają się w formułę konkursową – prezentują koncepcje, wykonują makiety w skali 1:50, przygotowują prezentacje graficzne, rzuty i przekroje. W tegorocznej edycji powstało aż 15 koncepcji pawilonów, a spośród nich, poprzez głosowanie studentów, prowadzących oraz zewnętrznych ekspertów, wybrano do realizacji jeden projekt, który był następnie wspólnie rozwijany i dostosowywany do warunków wykonawczych (technicznych, prawnych, kosztowych). Wybrany projekt miał hasło „symbioza”. 

Po wyborze projektu studenci podzielili się na trzy zespoły funkcjonalne:

• Zespół marketingowy – odpowiadał za strategię komunikacyjną projektu, tworzył materiały informacyjne i promocyjne. Współpracował z firmą Urban Jungle, zajmującą się profesjonalnym PR-em.
• Zespół projektowy – odpowiadał za wykonanie projektu budowlanego i wykonawczego, przygotowanie wniosków do Konserwatora Zabytków, a także uzyskanie pozwolenia na budowę.
• Zespół wykonawczo-budowlany – realizował fizyczną budowę pawilonu, planował logistykę, organizował harmonogram robót, odpowiadał za zamówienia materiałów i prowadzenie prac na miejscu.

Każdy zespół miał lidera (kierownika), który koordynował działania, delegował zadania i raportował postępy zespołu prowadzącego. Studenci uczą się w ten sposób odpowiedzialności, planowania i zarządzania projektem architektonicznym w pełnym zakresie.

Architektura jako przestrzeń relacji

– Pawilon „Wspólnota” powstał jako przestrzeń dialogu między człowiekiem, naturą i architekturą – mówi dr hab. inż. arch. Anna Maria Wierzbicka, kierownik projektu. – Jego forma odwołuje się do idei symbiozy – hasła przewodniego tegorocznej edycji – rozumianej jako współistnienie i wzajemne wsparcie różnych elementów świata. Wspólnota ukazana została tu nie tylko jako relacja międzyludzka, ale także jako duchowe, cielesne i symboliczne powiązanie człowieka z otaczającą go przyrodą.

Obraz

Architektura pawilonu opiera się na planie koła, które symbolizuje równość, cykliczność natury i nieskończoność relacji. Dwanaście kolumn wspierających dach odnosi się do dwunastu miesięcy, porządków natury oraz dwunastu miesięcy – cyklu życia. Konstrukcja z naturalnego drewna ukazuje delikatność i wzajemną zależność wszystkich elementów – żadna część nie istnieje bez drugiej.

W centralnym punkcie pawilonu znajdują się trzy donice z wodną i błotną roślinnością, inspirowane przedwojennym projektem Aliny Scholtz – pionierki polskiej architektury krajobrazu. Woda, światło i rośliny stają się symbolicznymi filarami przestrzeni – odwołując się do sił natury, źródła życia i cyklu odnowy. 

– Pawilon „Wspólnota” nie tylko służy ludziom, ale również uczy pokory wobec świata naturalnego – jako istotnego współtwórcy architektury – wskazuje dr hab. inż. arch. Anna Maria Wierzbicka. – Każdy odwiedzający może poczuć się częścią większej całości – wspólnoty, która przekracza granice czasu, funkcji i materii. 

Drugie życie pawilonów

Pawilony tworzone w ramach inicjatywy „stawiamy na” zyskują drugie życie – nie kończą swojej roli wraz z końcem letniego sezonu, lecz znajdują nowe miejsca i funkcje, niosąc ze sobą wartości, dla których zostały zaprojektowane.

Pawilon Wolności, zrealizowany w 2023 roku, został przeniesiony nad Bulwary Wiślane, gdzie pełni funkcję przestrzeni społecznej przy Płycie Desantu. Zyskał uznanie także poza granicami kraju – zdobywając m.in. prestiżową nagrodę w Stanach Zjednoczonych.

Pawilon Przyszłości z 2024 roku, stworzony we współpracy z pracownią projektową XY Studio (oraz firmami Unibep i Unihouse), został przetransportowany do Domu Matki Bożej Serdecznej, prowadzonego przez Siostrę Małgorzatę Chmielewską przy ul. Foliałowej 10 w Warszawie. Tam służy osobom w kryzysie bezdomności, wspierając ideę architektury zaangażowanej społecznie.

Jest już także plan na dalsze losy Pawilonu Wspólnoty – będziemy o tym informować. 

Tymczasem zachęcamy do odwiedzania Pawilonu Wspólnoty przez cały okres wakacyjny w Łazienkach Królewskich za budynkiem Ermitażu (ul. Myśliwiecka 1A). 

Zespół prowadzący projekt:

• dr hab. inż. arch. Anna Maria Wierzbicka – kierownik specjalności
• mgr inż. arch. Maciej Kaufman
• mgr inż. arch. Szymon Kalata
• dr inż. arch. krajobrazu Kinga Zinowiec-Cieplik – architektura krajobrazu
• mgr inż. Mariusz Wrona – konstrukcje 

Konsultacje urbanistyczne: 

• dr inż. arch. Paweł Trębacz
• dr inż. arch. Renata Jóźwik
• mgr inż. arch. Magdalena Duda

Studentki i studenci specjalności A3:

Bielan Anastasiia, Całka Zofia, Danilczuk Łukasz, Fedorchuk Kseniia, Gancarczyk Zofia, Janowski Aleksander, Kassowski Szymon, Kochanowska Klaudia, Koperska Julia, Kordalska Maja, Krawiecka Barbara, Kucharczyk Szymon, Lechowska Hanna, Maniak Ewa, Marczak Piotr, Oberzig Maciej, Olko Maria, Robak Mateusz, Rorat Karolina, Szewczak Gabriela, Szewczyk Natalia, Sikora Katarzyna, Smolińska Magdalena, Sułecka Aleksandra, Świstuniuk Julia, Wiązowski Jakub, Wolska Maria, Zagajewski Dominik, Zioło Alicja, Zwierzchowski Jan, Zwijacz Zofia 

Sponsorzy i wsparcie:
Inicjatywa „stawiamy_na” nie byłaby możliwa bez zaangażowania licznych partnerów i sponsorów. Do najważniejszych należą:

• Flora Development – główny sponsor od trzech lat
• Politechnika Warszawska
• Muzuem Łazienki Królewskie
• Hilti, Ramirent, Schréder, Łuksiewicz, Oltens, Grupa Unibep. 
  oraz firmy współpracujące z inicjatywą: Grochowski Konstrukcje, Urban Jungle, Kompex Marcet, Grupa Centrala. 

Pełna lista partnerów oraz więcej informacji o incjatywie z stawiamy_na znajduje się na stronie internetowej: stawiamyna.pl.

Obraz