„Zapomniani w mieście. Projektowanie urbanistyczne dla demencji” – innowacyjny projekt dydaktyczny Politechniki Warszawskiej

W dobie starzejącego się społeczeństwa i rosnącej liczby osób żyjących z demencją, potrzeba tworzenia przestrzeni publicznych przyjaznych tej grupie społecznej staje się palącym wyzwaniem. Odpowiedzią na tę potrzebę jest projekt, realizowany przez Politechnikę Warszawską we współpracy z Akademią Wychowania Fizycznego i partnerami społecznymi.

Projekt zakłada stworzenie interdyscyplinarnych zajęć dydaktycznych łączących wiedzę z zakresu urbanistyki, terapii zajęciowej oraz nowoczesnych technologii. Uczestnikami będą studenci kierunków takich jak gospodarka przestrzenna, architektura, informatyka (PW) oraz terapii zajęciowej (AWF). Wspólnie będą analizować, jak przestrzeń miejska może wspierać codzienne funkcjonowanie osób z demencją. Budżet projektu wynosi 34 750 zł i pochodzi z grantu dydaktycznego ze środków programu „Inicjatywa Doskonałości – Uczelnia Badawcza” (IDUB) Politechniki Warszawskiej. 

Zajęcia opierają się na trzech innowacyjnych filarach:

• Interdyscyplinarna współpraca – połączenie kompetencji projektowych i terapeutycznych umożliwi kompleksowe spojrzenie na potrzeby osób z demencją.
• Warsztaty z wykorzystaniem VR – dzięki aplikacji LifeLens dementia and ageing, uczestnicy doświadczą rzeczywistości z perspektywy osoby z demencją. Gogle Oculus oraz specjalne filtry symulujące zaburzenia sensoryczne pozwolą na głębsze zrozumienie wyzwań, z jakimi zmagają się chorzy.
• Wywiady z osobami z demencją – studenci przeprowadzą rozmowy z osobami we wczesnym stadium choroby, by poznać ich codzienne doświadczenia i opracować realne rekomendacje dla projektantów przestrzeni.

Głównym celem projektu jest zwiększenie świadomości i empatii u przyszłych projektantów, technologów i terapeutów wobec osób z demencją. Projekt ma również na celu wypracowanie praktycznych rozwiązań wspierających ich funkcjonowanie w przestrzeni miejskiej.

Efektem jest pilotażowy cykl zajęć z wykorzystaniem technologii VR oraz wdrożenie innowacyjnego przedmiotu dydaktycznego na Politechnice Warszawskiej. Zajęcia zaplanowano na semestr letni 2024/2025, a ich zakończenie przewidziano na czerwiec 2025 roku.

Inicjatorką i koordynatorką projektu jest dr inż. arch. Agnieszka Cieśla z Wydziału Geodezji i Kartografii PW. Od lat zajmuje się tematyką starzenia się społeczeństwa i planowania przestrzeni przyjaznych seniorom i osobom z demencją. Odpowiada za koncepcję merytoryczną, opracowanie sylabusa, współpracę z partnerami (AWF, Centrum Alzheimera), wdrażanie aplikacji VR oraz prowadzenie kluczowych zajęć dydaktycznych.

Wsparcie technologiczne zapewnia dr inż. Katarzyna Rędzińska, koordynatorka Laboratorium Wirtualnej Rzeczywistości, która udostępniła sprzęt VR i wspiera proces wdrożenia aplikacji LifeLens. Prace nad metodologią prowadzenia warsztatów oraz etycznymi zasadami współpracy z osobami z demencją zrealizowano we współpracy z dr Anną Dąbrowską-Zimakowską z AWF.

W projekcie bierze udział 8 studentów PW, a do warsztatów VR zaproszeni zostaną także pracownicy Uczelni – naukowi i administracyjni – co pozwoli na poszerzenie świadomości na temat demencji w całej społeczności akademickiej.

– Jednym z największych wyzwań projektu było zintegrowanie trzech różnych perspektyw: przestrzennej, terapeutycznej i technologicznej, a także znalezienie odpowiedniego narzędzia, które realistycznie odwzoruje doświadczenia osób z demencją – mówi kierownik projektu, dr inż. arch Agnieszka Cieśla. – Udało się to dzięki współpracy z firmą ze Szkocji dostarczającą aplikację LifeLens.

To jedno z pierwszych tego typu przedsięwzięć dydaktycznych w Polsce i Europie, które tak kompleksowo i zaawansowanie technologicznie podchodzi do projektowania dla osób z demencją. Projekt łączy naukę z empatią, teorię z praktyką, a technologię z człowiekiem. Wpisuje się nie tylko w działania na rzecz zdrowego starzenia się, ale także w rozwijającą się dziedzinę neurourbanizmu, badającą wpływ środowiska miejskiego na funkcje poznawcze i psychiczne człowieka.

W dłuższej perspektywie efekty projektu mogą zostać wykorzystane przez projektantów, terapeutów, uczelnie wyższe oraz samorządy, przyczyniając się do tworzenia bardziej dostępnych i zrozumiałych przestrzeni publicznych dla osób z demencją.