HepaSwitch – młodzi naukowcy na tropie nowej terapii raka wątroby

Studenci czterech warszawskich uczelni – Politechniki Warszawskiej (lider konsorcjum), Uniwersytetu Warszawskiego, Szkoły Głównej Gospodarstwa Wiejskiego i Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego – pracują nad innowacyjną terapią celowaną dla pacjentów z rakiem wątroby. W ramach projektu HEPASWITCH_IGEM2025 chcą stworzyć przełomowe rozwiązanie, które może zrewolucjonizować leczenie tej choroby. Inicjatywa jest wspierana przez Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.

Projekt obejmuje stworzenie mRNA kodującego białka prowadzące do śmierci komórek raka wątrobowokomórkowego, co w efekcie ma powodować niszczenie guza przez układ odpornościowy. Dzięki zastosowaniu narzędzi biologii syntetycznej, w tym ryboprzełącznika, możliwe będzie zwiększenie selektywności tej potencjalnej terapii. Ponadto studenci opracują oprogramowanie analizujące dane transkryptomiczne z biopsji guza i normalnych komórek pacjentów. Program będzie w stanie opracować sekwencję zindywidualizowanych przełączników zależnych od mutacji nowotworowych dla konkretnych pacjentów. 

- Wartość naszego projektu to wkład w rozwój nauki z wykorzystaniem ryboprzełączników do leczenia konkretnej odmiany raka wątroby. Być może wyniki naszych doświadczeń wskażą nowy obiecujący kierunek badań terapii przeciwnowotworowych, a w dalszej perspektywie czasowej mogą przyczynić się do leczenia pacjentów onkologicznych. Nie mniej ważny jest dla nas aspekt edukacyjny. W ramach naszego zgłoszenia konkursowego planujemy zapoznać uczniów szkół średnich z biologią syntetyczną oraz molekularną, którym na tym etapie edukacji poświęca się bardzo mało czasu. Aby wiedza była atrakcyjna, chcemy zwiększyć jej przyswajalność przy pomocy tematycznej gry edukacyjnej, wierząc, że w ten sposób zachęcimy młode pokolenie do angażowania się w świat biotechnologicznych odkryć - mówi Bartłomiej Łuszczuk, student biotechnologii na Wydziale Chemicznym PW i członek zespołu projektowego HEPASWITCH. 

Międzyuczelniana współpraca i ważny cel

Według danych WHO na 2020 rok rak wątroby HCC zajmuje piąte miejsce na liście nowotworów pod względem zapadalności i drugie pod względem częstości zgonów spowodowanych nowotworami globalnie. 

- Rozwiązanie, nad którym pracuje nasz zespół, opiera się na narzędziach biologii syntetycznej i ma być terapią celowaną, spersonalizowaną pod pacjenta na podstawie wyników biopsji. W listopadzie 2025 roku planujemy reprezentować Polskę na iGEM - najbardziej prestiżowym konkursie biologii syntetycznej na świecie. To dla nas ogromna szansa na zaprezentowanie naszych wyników badań na arenie międzynarodowej! Nasz projekt to połączenie badań i edukacji – przez najbliższe miesiące nie tylko będziemy kontynuować pracę nad naszym rozwiązaniem, ale też pokazywać czym jest biologia syntetyczna i popularyzować naukę wśród licealistów z całej Polski – dodaje nasz student. 

Politechnikę Warszawską reprezentuje Bartłomiej Łuszczuk. W zespole pełni funkcję lidera ds. komunikacji wewnętrznej oraz promocji nauki. Odpowiada także za kwestie administracyjne oraz marketingowe z wyszczególnieniem działalności edukacyjnej – tworzy między innymi grę o biologii syntetycznej dla uczniów szkół średnich. Główną opiekunką merytoryczną zespołu jest dr inż. Anna Sobiepanek z Katedry Biotechnologii Środków Leczniczych i Kosmetyków z Wydziału Chemicznego PW, która czuwa nad pracami zespołu i aktywnie wspiera go w przechodzeniu przez kolejne etapy. 

Projekt łączy studentów kilku stołecznych uczelni. - Czynnikiem zapalnym, dzięki któremu nawiązaliśmy współpracę, było pojawienie się opcji dofinansowania z MNiSW oraz inspirujący panel dyskusyjny nt. iGEM na 11th Intercollegiate Biotechnology Symposium “Symbioza”, organizowanym przez Warszawskie Stowarzyszenie Biotechnologiczne Symbioza, którego jestem obecnie wiceprezesem. Pozostała część zespołu poznała się na wydarzeniu Brave Camp organizowanym przez Inkubator UW – wyjaśnia Bartłomiej Łuszczuk. - Nasz zespół jest złożony z ambitnych studentów z kilku uczelni. I choć to unikalne połączenie kompetencji jest naszym atutem, to czasem wspólne kreowanie ścieżki rozwoju projektu przez przyszłych inżynierów, lekarzy, biologów i informatyków wymaga długich rozmów i jest niemałym wyzwaniem. 

Obecnie trwają prace administracyjne i promocyjne, a także planowanie doświadczeń oraz projektowanie pierwszych prototypów ryboprzełącznika. Planowanym zwieńczeniem prac zespołu jest zaprezentowanie rozwiązania na iGEM (International Genetically Engineered Machine) 2025 Grand Jamboree w Paryżu w dniach 28-31 października 2025 roku. To międzynarodowy konkurs, w którym zespoły studentów projektują i budują systemy biologiczne z wykorzystaniem tzw. BioBricków, czyli wymiennych części genetycznych. Celem jest stworzenie innowacyjnych rozwiązań dla realnych problemów, takich jak usuwanie zanieczyszczeń czy opracowywanie nowych terapii. Uczestnicy tworzą swoje projekty, testują je w laboratoriach, a następnie prezentują wyniki na konferencji Jamboree, gdzie są oceniani przez międzynarodowe jury. Dzięki iGEM można lepiej zrozumieć, jak biologia syntetyczna może być używana do tworzenia zaawansowanych technologii i rozwiązań. 

Podstawowym źródłem finansowania prac i udziału w zawodach (dla części zespołu) jest dofinansowanie z projektu „Wsparcie studentów w zakresie podniesienia ich kompetencji i umiejętności” z MNiSW na kwotę 277 188 zł. Trwają rozmowy z potencjalnymi sponsorami oraz partnerami. 

Postępy zespołu można śledzić na LinkedInie.