Prof. Wojciech Knap laureatem Nagrody FNP 2025

W gronie laureatów tegorocznej Nagrody Fundacji na rzecz Nauki Polskiej znalazł się prof. Wojciech Knap z Laboratorium CENTERA w CEZAMAT Politechniki Warszawskiej. Prof. Knap został nagrodzony w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich. Nagroda FNP jest uznawana za najważniejsze wyróżnienie naukowe w naszym kraju. Fundacja przyznała je już po raz 34. 

Prof. Wojciech Knap otrzymał Nagrodę Fundacji na rzecz Nauki Polskiej 2025 w obszarze nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich za opracowanie nowych metod detekcji, wzmacniania i generowania fal terahercowych dla ultraszybkiej komunikacji bezprzewodowej. Zainteresowania naukowe Profesora obejmują fizykę półprzewodników w dalekiej podczerwieni (promieniowanie terahercowe), plazmonikę nanostruktur i materiałów dwuwymiarowych oraz zastosowania zjawisk kolektywnych (plazmony, magnony) do konstruowania nowych detektorów i generatorów promieniowania terahercowego. Badania prof. Knapa stanowią jeden z fundamentów rozwoju współczesnych technologii terahercowych na świecie, w tym zwłaszcza ultraszybkiej komunikacji bezprzewodowej. Otwierają one drogę do użycia ich potencjału m.in. w medycynie, przemyśle i telekomunikacji. 

Niewidzialne fale, które otwierają nową erę technologii

Fale terahercowe charakteryzują się unikatowymi właściwościami fizycznymi – swobodnie przenikają przez materiały takie jak: papier, tkaniny, tworzywa sztuczne czy drewno, a jednocześnie są zatrzymywane przez metale i wodę. Ich nieszkodliwy dla organizmów żywych charakter sprawia, że znajdują szerokie zastosowanie w diagnostyce medycznej oraz w kontroli przemysłowej, stanowiąc bezpieczną alternatywę dla promieniowania rentgenowskiego. Mogą też przenosić znacznie większe ilości danych, dzięki czemu będą wykorzystywane w przyszłości w sieciach 5G i 6G, które będą je wykorzystywać jako nośnik informacji. Badania prof. Wojciecha Knapa doprowadziły do opracowania nowych sposobów odbierania fal terahercowych.

Dzięki inicjatywie Prof. Knapa powstało Centrum Badań i Zastosowań Technologii Terahercowych CENTERA w Warszawie - najpierw w Instytucie Wysokich Ciśnień PAN, a obecnie działa w ramach CEZAMAT-u na Politechnice Warszawskiej. Jest to jeden z głównych ośrodków na świecie, w których rozwijana jest fizyka terahercowa, a Polska jest w ścisłej światowej czołówce w tej dziedzinie.

Prof. Knap jest autorem ponad 740 artykułów, które zostały zacytowane ponad 18 500 razy. Stworzył lub współtworzył liczne patenty, a także był pomysłodawcą i koordynatorem międzynarodowych sieci badawczych poświęconych fizyce promieniowania terahercowego, m.in. GDR we Francji oraz TERAMIR. Z jego inicjatywy powstało również przedsiębiorstwo typu spin-off „Terakalis”, wdrażające technologie terahercowe do zastosowań przemysłowych. W 2022 roku jego projekt TERAPLASM został wyróżniony przez Europejską Radę ds. Badań Naukowych jednym z najbardziej prestiżowych grantów w Europie – ERC Advanced Grant.

Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej jest przyznawana za szczególne osiągnięcia i odkrycia naukowe, które poszerzają granice poznania i otwierają nowe perspektywy poznawcze, a także wnoszą wybitny wkład w postęp cywilizacyjny i kulturowy naszego kraju oraz sprawiają, że Polska jest istotnym partnerem w podejmowaniu najbardziej ambitnych wyzwań współczesnego świata. Nagroda FNP jest przyznawana w czterech obszarach: nauk matematyczno-fizycznych i inżynierskich, nauk o życiu i o Ziemi, nauk chemicznych i o materiałach oraz nauk humanistycznych i społecznych. 

Nagroda Fundacji na rzecz Nauki Polskiej jest nagrodą indywidualną, przyznawaną przez Radę Fundacji (Kapitułę konkursu), która dokonuje wyboru laureatów na podstawie opinii niezależnych ekspertów i recenzentów – głównie z zagranicy. Laureatów wybiera się spośród kandydatów zgłoszonych przez wybitnych przedstawicieli środowiska naukowego, zaproszonych imiennie przez Radę i Zarząd FNP. Wysokość nagrody wynosi 250 tys. zł. 

Pełna lista laureatów i ich sylwetki dostępne są na stronie Organizatora.