Nagrody Academia 2025 dla autorów z PW

Podczas Międzynarodowych Targów Książki, które odbyły się w maju w Warszawie, ogłoszono wyniki konkursu na najlepszą książkę akademicką i naukową Academia 2025. Nagrodzone zostały prace autorów związanych z Wydziałem Architektury Politechniki Warszawskiej: prof. Ewy Kuryłowicz, prof. Katarzyny Pluty i dr. inż. Pawła Trębacza. Celem konkursu jest wyróżnienie i promocja wydawców najlepszych publikacji akademickich i naukowych wydanych w formie tradycyjnej książki drukowanej.

Nagrody i wyróżnienia przyznawane są w trzech kategoriach: Nagroda Główna Academia, Nagroda Rektora Politechniki Warszawskiej dla najlepszej publikacji akademickiej w dziedzinie nauk technicznych i ścisłych oraz Nagroda Rektora Uniwersytetu Warszawskiego dla najlepszej publikacji akademickiej w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych. Konkurs objęty jest patronatem honorowym prof. dr. hab. inż. Krzysztofa Zaremby – Rektora Politechniki Warszawskiej oraz prof. dr. hab. Alojzego Z. Nowaka – rektora Uniwersytetu Warszawskiego. Mecenasem konkursu Academia jest Stowarzyszenie Autorów ZAiKS.

Nagrody dla autorów z Wydziału Architektury

• Nagrodę Rektora Politechniki Warszawskiej otrzymał Narodowy Instytut Architektury i Urbanistyki za pracę prof. dr hab. inż. arch. Ewy Kuryłowicz pt. „Ludzki wymiar architektury. Teoria dla praktyki”.

Publikacja porusza istotny problem relacji między teorią a praktyką projektowania oraz sposobem postrzegania człowieka przez architektów. Autorka, czerpiąc z wieloletniego doświadczenia zarówno w roli architekta-naukowca, jak i architekta-praktyka, ukazuje znaczenie znajomości oraz stosowania teorii architektury i projektowania architektonicznego w codziennej pracy zawodowej. Podkreśla również potrzebę obecności tych zagadnień w debacie publicznej i środowiskowej. Dodatkowo zwraca uwagę na istotną rolę, jaką architekci mogą odegrać w obliczu wyzwań związanych z kryzysem klimatycznym. 

• Wyróżnienie Academia 2025 otrzymała Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej za pracę dr hab. inż. arch. Katarzyny Pluty, prof. uczelni, pt. „Kompozycja miasta XXI wieku. Rozwiązania urbanistyczne i krajobrazowe”.

Celem pracy jest wykazanie, w oparciu o badania współczesnych rozwiązań urbanistycznych i krajobrazowych w miastach, że komponowanie przestrzeni w XXI wieku nie tylko jest możliwe, ale też że przestrzenie komponowane są lepszej jakości od przestrzeni, gdzie występuje brak ładu przestrzennego. Główną treścią pracy jest określenie głównych problemów i wskazanie postulatów kształtowania przestrzeni współczesnych miast ze zwróceniem szczególnej uwagi na analizę roli kompozycji urbanistycznej - jako głównego kryterium ładu przestrzeni miasta. Przedstawione zostały liczne przykłady rozwiązań kompozycji współczesnych miast XXI wieku, a także określono rolę istotnych czynników i elementów w kompozycji przestrzeni miast (zieleń, światło, woda, barwa, sacrum).

Podjęte w pracy szczegółowe analizy i badania wybranych rozwiązań urbanistycznych i krajobrazowych w miastach stały się podstawą do wskazania typów kompozycji zespołów urbanistycznych w dużej skali oraz typów kompozycji przestrzeni miast w skali lokalnej, a następnie do określenia współczesnych zasad kompozycji przestrzeni miasta w XXI wieku. Zdaniem autorki zasady kompozycji przestrzeni miast w XXI wieku mogą być niezwykle przydatne w gospodarowaniu przestrzenią miast, w tym miast polskich. W Polsce działalność planistyczna dotycząca komponowania przestrzeni jest dzisiaj niezbędna i natychmiast potrzebna. Wyniki pracy mogą mieć istotne znaczenie dla rozwoju architektury i urbanistyki (jako dyscypliny naukowej), a co więcej - mogą one znaleźć zastosowanie w praktyce, przynosząc wymierne efekty ekonomiczne.

• Wyróżnienie Rektora Uniwersytetu Warszawskiego dla najlepszej publikacji akademickiej w dziedzinie nauk społecznych i humanistycznych otrzymała Oficyna Wydawnicza Politechniki Warszawskiej za pracę dr. inż. arch. Pawła Trębacza pt. „Percepcja miejskiej przestrzeni publicznej w ujęciu kategorii witruwiańskich”.

Miejska przestrzeń publiczna tworzy sieć ogólnodostępnych miejsc mających formę wnętrz urbanistycznych. Forma ta jest najbardziej zauważalnym zapamiętywanym składnikiem struktury przestrzennej miasta. Poznanie zasad percepcji tej struktury może przyczynić się do lepszego jej zaprojektowania, dlatego w pracy starano się przedstawić powiązania zachodzące między percypowaną formą przestrzenną a wrażeniem odczuwanym przez użytkownika danej przestrzeni. 

Poznając świat, człowiek tworzy w umyśle zestawy informacji, tzw. schematy, które później wykorzystuje do porządkowania nowych danych. Proces ten dotyczy także postrzegania przestrzeni miejskiej, której fragmenty są zrozumiałe dzięki utrwalonym w umyśle wcześniejszym doświadczeniom. Schematy percepcyjne opisujące formę przestrzenną powstają w wyniku oddziaływania trzech rodzajów danych: obiektywnych – związanych ze światem fizycznym, odbieranym przez wspólny dla ludzkiego gatunku aparat zmysłowy, subiektywnych – wynikających z doznań selekcjonowanych w trakcie działań umysłu oraz kulturowych – wytworzonych na podstawie języka znaczeń funkcjonujących w ramach określonej społeczności. Wymienione aspekty percypowanej formy miejskiej przestrzeni publicznej znajdują swoje odzwierciedlenie w jakościowych kategoriach witruwiańskich: uniwersalnej logice (utilitas), indywidualnym odczuciu piękna (venustas) oraz trwałości kodu kulturowego (firmitas), uporządkowanych zgodnie z kryteriami ilościowymi – w skalach: makro (układ całej jednostki), mezo (ciągu czasoprzestrzennego) oraz mikro (wnętrza urbanistycznego). Wcześniej przyswojone schematy percepcyjne stanowią podstawę do stworzenia oczekiwanego obrazu przestrzeni. Stopień zgodności tego obrazu z postrzeganą rzeczywistością nadaje jej określony znacznik emocjonalny w postaci wrażenia. Na podstawie badań terenowych zaobserwowano, że szczególnie silnie sygnalizowane przez odczucie emocjonalne są miejsca, w których następuje odczytanie nowego schematu percepcyjnego przypisanego ujawniającemu się, a nie percypowanemu w całości, wnętrzu urbanistycznemu. Obserwacje te prowadzą do wniosku, że w projektowaniu kształtu miejskiej przestrzeni publicznej, oprócz tradycyjnego kształtowania formy miejsc węzłowych, należy zwrócić szczególną uwagę na momenty, w których użytkownik zyskuje możliwość eksploracji nowej przestrzeni. Tak określone „punkty uwagi” powinny stać się istotnym elementem świadomej narracji, stanowiącej podstawę kreowania formy miejskiej przestrzeni publicznej.