Jak się nie dać nadmiarowi informacji?

Dostęp do różnorodnych komunikatów jest jednocześnie błogosławieństwem i przekleństwem naszych czasów. Nad środkami mającymi zapobiec negatywnym skutkom wielopoziomowego przeciążenia informacją pracuje multidyscyplinarny zespół badaczy uczestniczących w inicjatywie OMINO (Overcoming Multilevel INformation Overload). To pierwszy projekt koordynowany przez Politechnikę Warszawską w ramach programu ramowego Unii Europejskiej Horyzont Europa.

Słownikowa definicja hasła information overload (IOL), czyli przeciążenia informacją mówi o nadmiarze komunikatów napływających w jednym czasie, który uniemożliwia ich efektywne i właściwe przetworzenie. Skutki tego zjawiska odczuwamy indywidualnie, są one również widoczne na poziomie systemowym.

Problem może wydawać się nowy, ale zjawisko IOL niepokoiło ludzkość na długo przed wynalezieniem druku. Jednak to ostatnie 20 lat jest szczególnie ciekawym okresem z punktu widzenia badań nad nadmiarem informacji – dzięki rozwojowi szybkiego i ogólnodostępnego Internetu jego użytkownicy mogli zacząć wysyłać setki, tysiące, a w końcu miliardy komentarzy i wiadomości każdego dnia, przyczyniając się do tworzenia olbrzymich zbiorów danych przetwarzanych nie tylko przez jednostki, ale i m.in. systemy informatyczne.

Zanieczyszczenie informacją

– Można uznać, że IOL prowadzi do zagrożenia dla naszej przestrzeni informacyjnej, antropoinfosfery, która winna być traktowana tak samo jak powietrze, woda i żywność – mówi prof. Janusz Hołyst, kierownik zespołu projektowego OMINO oraz kierownik pracowni Fizyki w Ekonomii i Naukach Społecznych Wydziału Fizyki Politechniki Warszawskiej. – Ochrona tej przestrzeni powinna być prowadzona w ramach ekologii informacji. Jako zjawisko przeciążenie informacją jest zwykle rozważane na pojedynczym poziomie organizacji złożonego systemu, gdy badany jest jeden mechanizm lub określony poziom – taki jak mózg/układ nerwowy, osoba, firma/instytucja czy grupa społeczna – który może ostatecznie prowadzić do odłączenia się przeciążonej jednostki od systemu. Efekty wpływu IOL występujące jednocześnie na różnych oddziaływujących na siebie poziomach, efekty wielopoziomowego przeciążenia informacją nie są jeszcze zbadane.

Zespół projektu OMINO postanowił zmierzyć się z tym wyzwaniem i postawił przed sobą trzy główne cele: opracowanie sposobów pomiaru wielopoziomowego przeciążenia informacyjnego w różnych systemach, stworzenie modeli IOL, a także zaproponowanie odpowiednich środków zaradczych mających złagodzić lub wręcz zapobiec zjawisku.

Zrozumieć problem – podzielić się rozwiązaniem

W ramach zaplanowanych prac partnerzy skupią się na kilkupoziomowej analizie – od wykorzystania technik neuroobrazowania do zbadania aktywności mózgu i połączeń nerwowych, przez indywidualne uwarunkowania związane z pozyskiwaniem informacji i zależnością między informacjami a emocjami, aż do poziomu systemowego, traktowanego jako złożony układ z wieloma interakcjami między jego elementami.

Badania mają mieć nie tylko charakter poznawczy, ale również dostarczyć narzędzia tym, który informacją zarządzają i mają wpływ na jej dystrybucję. Nieprzypadkowo wśród partnerów OMINO znalazły się dwie agencje prasowe – Slovenska Tiskovna Agencija STA oraz APA-IT Informations Technologie GmbH. Projekt może pomóc podobnym instytucjom z całego świata w skuteczniejszej walce ze zjawiskiem zniekształcania przekazu medialnego spowodowanego przez często nieuświadomione schematy myślenia (bias). Projekt OMINO zakłada również opracowanie metod przydatnych różnorodnym decydentom, organizacjom, liderom biznesu oraz środowisku akademickiemu, szczególnie w przypadku analizy bibliometrycznej.

Łączenie sił

Olbrzymią wartością OMINO jest jego wielodyscyplinarność. W ramach projektu wiedzą, doświadczeniem i umiejętnościami podzielą się nie tylko fizycy, ale również specjaliści zajmujący się m.in. modelowaniem przepływu informacji, sieciami złożonymi, socjofizyką, eksploracją danych, informatyką, neuroinformatyką, naukami społecznymi, zarządzaniem, a także dziennikarze. Połączenie kompetencji ma pozwolić stawić czoła wyzwaniom natury naukowej, techniczno-ekonomicznej i społecznej.

Politechnikę Warszawską reprezentuje Wydział Fizyki (wiodący) a także Wydział Matematyki i Nauk Informacyjnych, Wydział Elektroniki i Technik Informacyjnych oraz Wydział Zarządzania. Poza PW w projekcie bierze udział 14 instytucji z Polski, Wielkiej Brytanii, Niemiec, Austrii, Słowenii, Izraela, Stanów Zjednoczonych, Singapuru i Japonii: Bar-Ilan University, Politechnika Wrocławska, Modul University, University of Wolverhampton, Israel Institute of Technology (TECHNION), GESIS – Leibniz Institute for the Social Sciences, STA – słoweńska agencja prasowa, Nanyang Technological University, Rensselaer Polytechnic Institute, University of Pittsburgh, University of Notre Dame, University of New Hampshire, Tokyo Institute of Technology, APA-IT Informations Technologie GmbH.

Więcej informacji o projekcie na stronie ominoproject.eu. 

OMINO został zaakceptowany do finansowania w konkursie Maria Skłodowska-Curie Actions: Staff Exchanges organizowanym w ramach programu ramowego Unii Europejskiej Horyzont Europa i będzie realizowany w latach 2023-2026. W ramach projektu przewidziano 337 osobomiesięcy na staże naukowe dla 59 pracowników i doktorantów (w tym 18 osób z Politechniki Warszawskiej). Całkowity budżet tego projektu to 1.550.200 Euro (427.800 Euro dla PW). Projekt uzyskał od recenzentów Komisji EU maksymalną ocenę 5.0 za oryginalność i znaczenie naukowe proponowanych badań.  

Źródło: www.fizyka.pw.edu.pl