Drewno z odzysku – nowa jakość w budownictwie?

Specjaliści z Polski, Finlandii, Norwegii, Łotwy, Słowenii i Hiszpanii łączą siły, żeby zredukować emisję dwutlenku węgla w branży budowlanej i ograniczyć zapotrzebowanie na nowe surowce. Polską częścią projektu Ti-ReX kieruje dr inż. Jan Pełczyński z Wydziału Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej, a koordynatorem całości jest przedstawicielka norweskiej organizacji SINTEF i absolwentka PW – dr inż. Katarzyna Ostapska. 

Zespół planuje opracować kompleksową i powtarzalną metodykę oceny stanu drewna wykorzystywanego w budownictwie. Ma ona być możliwa do zastosowania zarówno w przypadku całych budynków, jak i ich elementów. To krok w kierunku stworzenia europejskiego systemu certyfikacji drewna z odzysku, który pomoże zwiększyć jego wykorzystanie, a tym samym zmniejszyć zużycie cennych zasobów oraz emisję do atmosfery niekorzystnych substancji.

– Chcemy umożliwić powszechne ponowne wykorzystanie nośnych i nienośnych drewnianych elementów konstrukcyjnych zarówno w oryginalnym budynku o tej samej lub zmienionej konfiguracji, jak i w innych budynkach – zaznacza dr inż. Jan Pełczyński. 

Elementy drewniane w budynkach mogą mieć kilka zastosowań, np. nośne, stabilizujące, zapobiegające rozprzestrzenianiu się ognia, izolujące termicznie i akustycznie oraz estetyczne. Przed ponownym użyciem drewna jako elementu nośnego należy zweryfikować jego właściwości konstrukcyjne i przeciwpożarowe, ponieważ wymogi zrównoważonego rozwoju nie mogą zagrażać bezpieczeństwu.

– Obecnie nie jest dostępna żadna praktyczna metoda kompleksowej oceny właściwości użytkowych na koniec okresu użytkowania produktu z drewna – mówi dr Pełczyński. 

Zmienić ma to właśnie projekt Ti-ReX. Międzynarodowy zespół stawia przed sobą pięć kluczowych zadań. Obejmują one dwie duże grupy działań: związane z badaniem drewna oraz skupiające się na obróbce danych. 

Ti-ReX krok po kroku

Pierwsze zadanie to identyfikacja zestawu badań nieniszczących (NDT, ang. non-destructive tests) najlepiej nadających się do kompleksowej i skutecznej oceny stanu drewna (tj. gęstości, sztywności, wytrzymałości, odporności ogniowej, wilgotności, wad, kierunku włókien), możliwych do przeprowadzenia zarówno na miejscu, jak i w warunkach laboratoryjnych. Równolegle ma zostać opracowana procedura przetwarzania (postprocessingu) danych NDT. Cel jest tu jasny – uzyskanie najwyższej wartości informacyjnej i oceny ryzyka. 

– Następnie będziemy testować opracowaną metodykę na rzeczywistym studium przypadku – przy adaptacji 5-piętrowego drewnianego budynku biurowego znajdującego się w Norwegii – wskazuje dr Pełczyński. 

To pozwoli na realizację kroku czwartego, czyli ocenę obiegu zamkniętego drewna oraz opracowanie procedury oceny cyklu życia produktów z drewna o długim okresie użytkowania, w tym ryzyka w przypadku wielokrotnego ponownego użycia i recyklingu.

– Końcowym etapem jest przygotowanie dokumentacji i wytycznych dotyczących ponownej certyfikacji drewna z odzysku jako podstawy normalizacji europejskiej – wyjaśnia dr Pełczyński. 

W trosce o lasy i leśne zasoby

Projekt TiREX („Strategia inteligentnej oceny stanu odzyskanego drewna w celu przedłużenia żywotności długowiecznych produktów drewnianych z wykorzystaniem badań nieniszczących i zautomatyzowanej obróbki danych”) otrzymał finansowanie w ramach konkursu ForestValue2 Call 2023. 

ForestValue2 (HORIZON EUROPE Coordination and Support Action) to inicjatywa, której misją jest wspieranie badań dotyczących gospodarki leśnej. Wnioski mogły składać międzynarodowe konsorcja badawcze realizujące w ujęciu systemowym interdyscyplinarne projekty nastawione na zdobycie wiedzy niezbędnej do wspierania najlepszego możliwego wykorzystania lasów i zasobów leśnych. W konkursie uczestniczyły agencje z jedenastu krajów, finansowanie dla polskich zespołów zapewnia Narodowe Centrum Nauki.