Rok akademicki 2024/2025 rozpoczęty

„Żyj tak, jakbyś miał umrzeć jutro. Ucz się tak, jakbyś miał żyć wiecznie” – tym cytatem Mahatmy Gandhiego Rektor Politechniki Warszawskiej prof. Krzysztof Zaremba zakończył swoje przemówienie inaugurujące nowy rok akademicki.

Początek października to zawsze wyjątkowy czas w uczelnianym życiu i nie inaczej było tym razem. 1 października w Dużej Auli naszego Gmachu Głównego zebrali się studenci, doktoranci i pracownicy PW oraz zaproszeni goście: przedstawiciele władz państwowych i samorządowych, świata edukacji, szkolnictwa wyższego, nauki, biznesu, duchowieństwa, absolwenci i przyjaciele Politechniki Warszawskiej. Wszystko po to, by wspólnie i uroczyście rozpocząć rok akademicki 2024/2025. 

Inwestycja w naukę

– Jest to pierwsza inauguracja rozpoczynająca kolejną kadencję naszej Uczelni – mówił Rektor PW prof. Krzysztof Zaremba w swoim wystąpieniu. – Decyzją społeczności po raz kolejny przez cztery lata będą pełnił zaszczytną funkcję Rektora, a towarzyszyć mi będzie ten sam zespół Prorektorów, którzy dzielnie współpracowali ze mną przez cztery lata. 

– Taki przełom kadencji zawsze skłania do pewnych refleksji – zwracał uwagę Rektor. – Jaka była ta poprzednia kadencja? Czy wszystko nam się udało? Jeśli nie, to co? Jeśli nie, to dlaczego? Może pora zmienić pewne cele, założenia? Z pewnością tak. Jaka była ta kadencja? Nie muszę odpowiadać na to pytanie, bo wszyscy Państwo wiecie, że była wyjątkowa trudna. 

Prof. Zaremba przypomniał o pandemii, wojnie w Ukrainie i inflacji. Dziękował wszystkim, dzięki którym, mimo tych niesprzyjających okoliczności, Politechnika Warszawska robiła swoje. 

– Rozpoczęta nowa kadencja nie ma być według mnie po prostu drugą kadencją tego samego zespołu, czyli kontynuowaniem tego, co do tej pory robiliśmy – mówił Rektor. – Przeciwnie, plan na przyszłość nazwałem na swój użytek kadencją 2.0, 4.0 czy 5.0. Nie potrzebujemy kolejnych działań porządkujących, tylko nowych impulsów rozwojowych, działań znacznie odważniejszych niż w pierwszej kadencji. Chcemy się dużo bardziej dynamicznie włączyć w budowę gospodarki opartej na wiedzy i społeczeństwa wiedzy. 

Prof. Krzysztof Zaremba mówił, że oznacza to m.in. definiowanie priorytetów badawczych, ustanowienie nowego paradygmatu kształcenia studentów czy zmianę polityki inwestycyjnej. 

– Rewolucja technologiczna odbywa się w oszałamiającym tempie – wskazywał Rektor. – My nie mamy innego wyjścia, jak ewolucyjne dostosowywanie się do tych nowych wyzwań i warunków. Ciąży też na nas ogromna odpowiedzialność, dlatego że musimy sobie uświadomić, że źródłem wielu cywilizacyjnych zagrożeń jest bezrefleksyjny rozwój technologii. Mamy więc do spłacenia światu wielki dług jako inżynierowie i jako naukowcy. Uświadamiamy sobie, że lekarstwem na złe rozwiązania technologiczne są dobre rozwiązania technologiczne i to one muszą być naszym celem. 

Czy Politechnika Warszawska może się włączyć w wysiłek ratowania i naprawiania świata? Dla prof. Zaremby odpowiedź jest oczywista – tak. Podawał przy tym przykłady działań i projektów realizowanych na naszej Uczelni z takich obszarów jak: klimat, energetyka, zdrowie, gospodarka o obiegu zamkniętym, obronność, mikroelektronika, fizyka cząstek elementarnych… 

– Możemy być potężnym sojusznikiem w działaniach zmierzających do walki z problemami cywilizacyjnymi – mówił Rektor. – A my nie jesteśmy jedyni. Takich świetnych uczelni w Polsce jest naprawdę wiele, nie tylko technicznych. I te uczelnie mogą nam pomóc budować lepszą i bezpieczniejszą przyszłość. Możemy być sojusznikiem jeszcze potężniejszym, ale tu potrzebujemy pomocy ze strony ciał decyzyjnych. Mam nadzieję, że uda się w końcu zaszczepić w społeczeństwie i wśród decydentów taką świadomość, że każda zainwestowana w naukę złotówka jest inwestycją, a nie kosztem.

Jakie konkretne działania należy w tym zakresie podjąć zdaniem prof. Zaremby?

– Po pierwsze, zainwestujmy w naukę – to się zawsze opłaca. Po drugie, zdejmijmy z badaczy pewne paraliżujące ograniczenia takie jak np. procedura zamówień publicznych. Bo naprawdę gorąco prosimy o pomoc. Zaufajcie nam Państwo, a my pieniędzy nie będziemy marnować. Po trzecie, musimy w instytucjach finansujących zwiększyć apetyt i tolerancję na ryzyko. Tylko pozwolenie na projekty ryzykowne pozwala dokonać przełomowych odkryć. 

– Chyba nie muszę nikogo przekonywać, że uczelnie budują przyszłość, nie tylko naszego kraju, ale całego świata – podkreślał Rektor. – Jest to naprawdę niezwykle istotne, żeby w końcu dostrzegło to nasze społeczeństwo. 

Prof. Zaremba zwrócił się także do studentów pierwszego roku. Gratulował im, że zostali w Polsce i że wybrali studia właśnie na Politechnice Warszawskiej. 

– Mówię o uczelni, która na kilka lat stanie się Waszym domem, mówię o wyzwaniach, które tak naprawdę są wyzwaniami bardziej dla Was niż dla nas – mówił. – Jeśli zechcecie wykorzystać możliwości, które Wam oferujemy, wierzcie, że świat stanie przed Wami otworem. Przed Wami najlepsze lata Waszego życia. Możecie jeszcze w to nie wierzyć, ale pewnie każdy z tu siedzących to potwierdzi. Wykorzystajcie te lata dobrze. 

Ważne słowa od zaproszonych gości

Z okazji inauguracji roku akademickiego otrzymaliśmy wiele gratulacji i życzeń. List od Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Andrzeja Dudy odczytał jego Doradca ds. społecznych Alvin Gajadhur.

– Każdy uniwersytet, każda politechnika, akademia i szkoła wyższa staje dzisiaj przed wyzwaniami wynikającymi z postępu technologicznego, przemian społecznych i oczekiwań rynkowych, wobec których nie możemy przejść obojętnie – napisał Prezydent RP. – Niezależnie jednak od okoliczności i uwarunkowań, w jakich uprawiają Państwo działalność naukową, nie zmienia się sens tej misji, którą jest dobro człowieka. Pytanie o skutki dociekań badaczy powinno towarzyszyć zarówno wysiłkowi słuchaczy pierwszych lat, jak i utytułowanych autorytetów, bo każde przedsięwzięcie podejmowane w obrębie studiów i badań ma konsekwencje praktyczne, społeczne, etyczne i moralne.

Dariusz Wieczorek, Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego mówił, że jest pod wrażeniem tak wielu sukcesów Politechniki Warszawskiej i dziękował za ten dorobek. 

– Można powiedzieć to jest miód na moje serce, na serce ministra nauki, jak słyszę o współpracy nauki z biznesem, jak słyszę o wzroście nakładów na badania i rozwój, jak słyszę o dobrych warunkach edukacyjnych dla studentów, doktorantów – to jest to, o co w tym wszystkim chodzi – mówił.

– Z naszej strony możecie być Państwo pewni, że po pierwsze wrócił dialog ze środowiskiem akademickim – dodawał. – Że to wszystko, co się dzieje, i te wszystkie wyzwania, które przed nami są, musimy je realizować wspólnie. Nieraz w sporze, nieraz mając różne opinie, ale na tym to wszystko polega, bo właśnie środowisko akademickie musi być przykładem tego uczciwego, jasnego, klarownego sporu, bez obrażania się, bez inwektyw, ale poszukiwania rozwiązań, bo w tym wszystkim najważniejszy jest kompromis. Również kompromis dotyczący finansowania nakładów na badania, rozwój i na polską naukę, bo do tego, że to jest dobra inwestycja, nikogo na tej sali na pewno nie trzeba przekonywać.

Katarzyna Lubnauer, Wiceministra Edukacji Narodowej, przekazała Rektorowi list od Ministry Barbary Nowackiej. Mówiła o tym, że przyszłość należy do ludzi, którzy potrafią myśleć analitycznie i o kształceniu właśnie w tym zakresie.

– Nie mamy żadnych wątpliwości, że nauczanie przedmiotów ścisłych, przedmiotów przyrodniczych, ale również myślenia analitycznego, które jest zawarte w matematyce, jest jednym z kluczowych zadań polskiej edukacji – wskazywała Katarzyna Lubnauer. – W związku z tym nie ma co się obawiać fizyka, nie ma co się obawiać chemia, nie ma co się obawiać żaden przedmiot przyrodniczy, ponieważ chcemy wzmacniać przedmioty przyrodnicze w polskiej szkole. Powiem więcej, nasza współpraca z Politechniką Warszawską w kwestii wykorzystania sztucznej inteligencji w nauczaniu matematyki jest jednym z tego przykładów.

Mariusz Frankowski, Wojewoda Mazowiecki gratulował studentom znakomitego wyboru miejsca kształcenia.

– To tutaj – ramię w ramię z wybitnymi naukowcami i dydaktykami – będziecie mierzyć się z wyzwaniami dynamicznie zmieniającego się świata – mówił. – Zmieniająca się technologia, rozwój sztucznej inteligencji, wyzwania klimatyczne – to tylko niektóre z zagadnień, które będą wymagały Waszej uwagi, pomysłowości i zaangażowania. Nie ma lepszego miejsca, by zdobywać wiedzę i rozwijać swoje umiejętności niż właśnie Politechnika Warszawska – uczelnia, która zawsze była i pozostaje w awangardzie postępu naukowego i technologicznego.

Marszałka Województwa Mazowieckiego Adama Struzika reprezentowała Elżbieta Kozubek, Dyrektor Mazowieckiego Biura Planowania Regionalnego. 

– W dzisiejszych czasach tej różnorodności, w chaosie, to nie sztuczna inteligencja może nas czegoś nauczyć, tylko właśnie ta rodząca się gwiazda z chaosu, którą może być książka – akcentowała. – Dlatego ta książka jest jednak podstawą, bo żeby mieć dobre podstawy, trzeba jednak czytać z podręczników, które porządkują rzeczywistość.

Elżbieta Kozubek przeczytała także list od Marszałka Województwa Mazowieckiego. 

– To właśnie dzięki staraniom władz oraz wykładowców Politechnika jest miejscem, gdzie rodzą się pionierskie badania, projekty i rozwiązania, które ułatwiają nam wszechstronne rozumienie otaczającego nas świata – napisał Marszałek Adam Struzik. – Państwa wynalazki, wytwarzana specjalistyczna aparatura i innowacyjne systemy rozwiązują codzienne problemy oraz bardzo usprawniają funkcjonowanie społeczeństwa. Szanowni Państwo, dziękuję za nieoceniony wkład w edukowanie kolejnych pokoleń studentów, za inspirowanie ich do naukowych poszukiwań oraz rozwijania umiejętności logicznego myślenia. 

List od Prezydenta m.st. Warszawy Rafała Trzaskowskiego odczytał Maciej Fijałkowski, Sekretarz Miasta. 

– Politechnika Warszawska, jako jedna z najbardziej prestiżowych uczelni w Polsce, od lat pełni kluczową rolę w kształtowaniu nowoczesnej myśli technologicznej oraz przygotowywaniu liderów, badaczy i inżynierów, którzy skutecznie przekładają wiedzę teoretyczną na praktyczne rozwiązania – napisał Rafał Trzaskowski. – Ich wpływ na rozwój infrastruktury miasta oraz innowacyjnych technologii jest nie do przecenienia, zarówno na rynku krajowym, jak i poza granicami Polski. Warszawa, będąca centralnym ośrodkiem akademickim Europy Środkowo-Wschodniej, czerpie z zasobów wiedzy, badań i projektów realizowanych na Politechnice Warszawskiej.

Prezydent Trzaskowski podziękował w liście za współpracę z naszą Uczelnią i wyraził nadzieję, że PW włączy się w prace nad strategią miasta do roku 2040.

Witajcie, nowi studenci i doktoranci

Kluczowym wydarzeniem podczas inauguracji jest zawsze immatrykulacja, czyli przyjęcie w poczet studentów. Tak też było tym razem. Najpierw reprezentanci nowych studentów ze wszystkich Wydziałów i Kolegium PW złożyli uroczyste ślubowanie, a potem każda z osób odebrała gratulacje i dyplomy z rąk Rektora naszej Uczelni. 

– Możliwości Waszego rozwoju ogranicza tak naprawdę wyłącznie Wasza wyobraźnia – mówił do nowych studentów Rafał Pyżalski, Przewodniczący Samorządu Studentów PW, podając przykłady tego, jak ciekawie i różnorodnie można spędzać czas na Politechnice. – To właśnie partycypacja w dodatkowych aktywnościach będzie kluczowym wyróżnikiem na rynku pracy, który może wysunąć Was na prowadzenie wśród ogromu kandydatów. 

– Bądźcie gotowi nieść pomoc, ale i nie bójcie się o nią prosić – dodawał. – W czasach, w których wszystko mamy na wyciągniecie ręki, to właśnie wyciągnięcie ręki będzie naszą największą wartością. 

– Studia to nie wyścigi, studia to ludzie, których poznacie po drodze i okazje, z których zrobicie użytek – podkreślał Rafał Pyżalski. 

– Doktoranci Politechniki Warszawskiej są sercem innowacyjnych badań, które współtworzą naukowe DNA naszej Uczelni – zwracała uwagę w swoim wystąpieniu Julia Kuczak, Przewodnicząca Rady Doktorantów PW. – Pracujemy nad projektami, które odpowiadają na najważniejsze wyzwania współczesnego świata. W naszych laboratoriach i zespołach badawczych, ale także poza godzinami pracy, podczas nieformalnych spotkań i dyskusji kreujemy idee, które mogą zmienić rzeczywistość. 

– Politechnika Warszawska to nie tylko nowoczesna infrastruktura i dostęp do laboratoriów, ale przede wszystkim przestrzeń do współpracy, gdzie każdy może znaleźć swoje miejsce – podkreślała Julia Kuczak. 

Co i skąd tak naprawdę wie AI?

Pierwszy wykład w nowym roku akademickim pt. „Wyjaśnialna sztuczna inteligencja: od metod do nowych spostrzeżeń” wygłosił prof. Wojciech Samek. 

– Nie tylko warto pracować nad nowymi, lepszymi, większymi modelami AI, ale także musimy rozwijać metody, które dadzą wgląd w działanie sztucznej inteligencji i pozwolą lepiej zrozumieć, czego one naprawdę się uczą – mówił prof. Wojciech Samek.

Podawał przykłady obszarów, w których sztuczna inteligencja bardzo się rozwija i jest często z pozytywnym skutkiem wykorzystywana. To m.in. kompresja wideo, biotechnologia i nauka o materiałach czy chatboty. 

Prof. Samek pokazał też jednak, że AI może przynieść nieprawdziwe odpowiedzi. Na pytanie, czy są przypadki wszczepienia podskórnego defibrylatora bezpośrednio po operacji serca i prośbę o podanie źródeł, ChatGPT podał publikacje. Jak się okazuje, publikacje te nie istnieją. 

– Tak jak inżynierowie rozumieją i testują każdą śrubkę i każdy podsystem w samolocie, my też musimy stworzyć metody, aby zrozumieć rolę i testować każdy neuron oraz każdą podsieć w naszych modelach sztucznej inteligencji – mówił prof. Samek i dodawał, że wyjaśnialność może pomóc w analizie systemów AI i budowie zaufania do nich. 

Gotowi na wyzwania

Dziękujemy za obecność podczas inauguracji roku akademickiego 2024/2025 (tę realną i tę wirtualną), życzenia i gratulacje. Niech te serdeczne słowa towarzyszą nam przez kolejne miesiące. Mamy nadzieję, że to będzie dobry rok dla Politechniki Warszawskiej i wszystkich polskich uczelni. Vivat Academia!