Eksperci z PW i SGH o wpływie franczyzy na ubezpieczenia społeczne

Dr Tomasz Lasocki z Wydziału Administracji i Nauk Społecznych Politechniki Warszawskiej jest współautorem raportu naukowego „Wpływ sektora franczyzy na system ubezpieczeń społecznych”. Opracowanie, przygotowane wspólnie z dr Janiną Petelczyc ze Szkoły Głównej Handlowej w Warszawie, jest pierwszym w Polsce badaniem wszechstronnie analizującym konsekwencje tego modelu biznesowego dla systemu ubezpieczeń społecznych.

Raport wskazuje, że franczyza – obejmująca w Polsce około 87 tysięcy punktów prowadzonych przez blisko 70 tysięcy przedsiębiorców – rozwija się dynamicznie, ale obowiązujące regulacje prawne i system ubezpieczeń społecznych nie nadążają za tym procesem. Rozdrobniona struktura sieci franczyzowych pozwala dużym markom korzystać z ulg przeznaczonych dla mikroprzedsiębiorców, co daje im przewagę konkurencyjną i ogranicza koszty funkcjonowania. Ciężar obowiązków składkowych i ryzyka socjalnego pozostaje po stronie franczyzobiorców, co niekorzystnie wpływa również na cały system ubezpieczeń społecznych.

Zadaniem dr. Lasockiego była szczegółowa analiza prawna systemu ubezpieczeń społecznych oraz wskazanie obszarów, na które istotny wpływ wywiera model franczyzowy. Przedstawiciel WAiNS PW skupił się przede wszystkim na zasadach ustalania obowiązku opłacania składek i odpowiedzialności za zobowiązania, wykazując, że w praktyce model franczyzowy często przesuwa te obowiązki na franczyzobiorcę, co może działać na korzyść właściciela marki.

– Franczyza w Polsce ma systemową przewagę względem innych form prowadzenia dystrybucji dóbr i usług – podkreśla dr Lasocki. – Popularność tego modelu oznacza, że dziesiątki tysięcy osób żyją z franczyzy, ale system ubezpieczeń społecznych nie jest do tego dostosowany.

Uzupełnieniem analizy prawnej była obszerna baza danych pochodzących zarówno z przepisów i orzecznictwa, jak i z praktyki rynkowej. Autorzy raportu zgromadzili relacje i stanowiska franczyzodawców oraz franczyzobiorców, a także uwzględnili wyniki badań międzynarodowych, które pozwoliły odróżnić specyfikę polską od praktyk spotykanych w innych krajach. Największym wyzwaniem podczas prac nad raportem był brak pełnych danych z systemu ubezpieczeń społecznych dotyczących modelu franczyzowego. Informacje o franczyzach nie są gromadzone w sposób umożliwiający precyzyjną ocenę skali zjawiska i jego konsekwencji, co wymagało korzystania z alternatywnych źródeł, takich jak analizy rynkowe czy wywiady z uczestnikami rynku.

– Prawo powinno uwzględniać, że dana marka funkcjonuje w ramach rozproszonej struktury franczyzowej i traktować ją przynajmniej w ograniczonym zakresie jako całość, bo właśnie jako powiązaną strukturę sieci przedstawiają najczęściej ten model jego właściciele – dodaje dr Lasocki. – W przeciwnym razie ten model prowadzi do unikania odpowiedzialności przewidzianej w przepisach dla większych graczy i korzysta jednocześnie z przywilejów przewidzianych dla najmniejszych firm.

Raport został przedstawiony w Sejmie i na jego podstawie rozpoczęła się tam debata parlamentarna. Opracowanie ma stanowić fundament do dalszych działań legislacyjnych. Badacze podkreślają przy tym konieczność dostosowania prawa ubezpieczeń do współczesnych realiów rynku pracy i wyzwań systemu ubezpieczeń społecznych. Pełna wersja opracowania zostanie wkrótce opublikowana jako rozdział w monografii naukowej.